Güzel Anadolumuzda suyla gelen yaşam kültürü coğrafyasının her bir köşesinde birbirinden özel yaşam alanları var etmiştir. Bunlardan biri de Aras nehrinin taşıdığı zengin alüvyonları berekete dönüştürdüğü Sürmeli Çukuru da denilen Orta Aras Havzası’dır.
Havza tarihler boyunca onlarca medeniyete kucak açmış, göçler kervanlara yol olmuş. Kafkasları, Orta Asya’yı ve Anadolu’yu kervan yollarıyla kucaklaştırmayı da ihmal etmemiş. Ayrıca kervan yolları kucaklaşmasına sulak alanların zenginliğiyle de kuşların göç yolları da buluşturmakta. Bu yönüyle de ülkemizin ve dünyanın önemli kuş gözlem istasyonlarından birine de ev sahipliği yapmakta.
Büyük Ağrı, Küçük Ağrı ve Tendürek dağlarının görkemleriyle süslenen manzarasında konuşlanan arkeolojik alanların sayısı tahmin edebileceğinizden çok fazla. Erken Demir çağdan başlayan medeniyet izleri, Nuh tufanının mistik izlerine de bulunmakta. Urartu kaleleri ve su kanalları, devasa kurganlar, Türkmen mezar gelenekleri, taş köprüler, kervan yolu kalıntıları, tuz ocakları, soğuk hava mağaraları bu arkeolojik alanların mimariye dönüştüğü noktalardır.
Volkanlardan süzülen lav akıntılarının oluşturduğu uçsuz bucaksız Jeo parkı, rengarenk kayaç ve toprak yapısıyla ülkemizdeki en büyük Gökkuşağı tepeleri, Anadolu’nun oluşum izlerini taşıyan kayaçlara, faklı coğrafik oluşumlara sahip göllerine sahip olan bu coğrafyanın doğal zenginliğinkilerini saya biliriz.
Arasın taşıdığı alüvyonlarla var olan bozkırın ortasındaki vaha İrem bağları çevresindeki yaşayan kadim halklarımızın, günümüzde de yaşatmaya devam etikleri Şaman gelenekleri ve ritüelleri de kültürel zenginliklerine en güzel örneklerdir.
Sürmeli Çukurunun, doğal, tarihi ve kültürel zenginliğini bizlere gezimiz boyunca Orta Aras Havzası ile ilgili birçok araştırmalar, çalışmalar ve makaleler yazan akademisyen ve yerel dostlarımız eşliğinde gerçekleştiriyor olacağımızda söylemiş olalım. Bu güzel coğrafyayı sizlere kısacık bir sürede olsa yaşatacağımız Orta Aras Havzasında Arkeo ve Jeo Trekking rotamıza bekliyoruz
1. Gün: Kars -Doğubayazıt-Karabulak Gölleri-Nuh'un Gemisi-Alaca Köprüsü
Sizleri Kars hava alanında uçuş saatlerinize göre karşılıyor olacağız. Öğlen sularında tarihi ve doğal birçok zenginliğe ev sahipliği yapan Orta Aras Havzası gezimize başlamak üzere Doğubayazıt ’a doğru yola çıkıyoruz. Doğubayazıt a ulaştığımız da Büyük Ağrı, Küçük Ağrı ve Tendürek dağlarının kışa hazırlanan manzaraları eşliğinde, Karabulak göllerini, buz mağaralarını, Alaca köprüsünü ve Nuh tufanı efsanesinde büyük tufanın kahramanı Nuh’ un yaşamı kurtarmak için inşa ettiği Nuh’un gemisinin kalıntılarının olduğu kabul edilen buluntuların olduğu Üzengili köyü yakınlarındaki alanı geziyor olacağız. Büyük Ağrı dağı manzaralı gün batımı seyrimizi de yaparak günü tamamlayıp akşam yemeğimizde kentteki lezzet duraklarından birinde alarak iki gece konaklayacağımız otelimize yerleşiyoruz.
2. Gün: Luhiuni Antik Kenti-Sağlıksuyu-Eski Doğubayazıt-İshak Paşa Sarayı-Urartu Kalesi
Kahvaltımızın güne başlayıp Orta Aras Yüzey Araştırmaları ekibince keşfedilen erken demir çağ krallığı olan Erikua Krallığı’nın başkenti Luhiuni’yi antik kentini de içine alan yürüyüş rotamıza başlamak üzere yola çıkıyoruz. Rotamızı adımlamaya başlayacağımız noktaya ulaşıp aracımızdan ayrılarak yürüyüşümüze başlıyoruz. 2250 rakımda yer alan Luhiuni den Iğdır ve Doğubayazıt ovalarındaki tüm antik kentleri de serediyor olacağız. Ayrıca bizleri göller Iğdır ve Doğubayazıt ovalarının kuş bakışı seyri, Ağrı ve Tendürek dağlarının görkemli mahzarlarının seyirleri de bekliyor olacak. Antik kent çevresindeki yürüyüş rotamızı tamamlayıp aracımızla buluşarak bu yıl kurtarma kazıları yapılan Sağlıksuyu kazı alanını ve Nuh’un gemisi çapalarını görüp, Eski Doğubayazıt kentinin bulunduğu alana geçiyoruz. Günü İshakpaşa Sarayı, Anadolu’da yetişen en büyük alimlerden olan Ahmed-i Hani’nin türbesi ve Urartu kalesi, Kral mezarı ve kaya kabartmalarını göreceğimiz gezilerimizi yaparak tamamlıyoruz. Akşam yemeğimizi Doğubayazıt ve İshakpaşa sarayı manzaralı restoranımız da olarak otelimize dönüyoruz.
(Luhiuni arkeolojik alanı na hava koşullarından ötürü ulaşım sağlayamazsak Balık Gölü ve Çevresindeki Arkeolojik Alnları ve Ferhat Su Kanalı rotasını gerçekleştiriyor olacağız)
3. Gün: Bulakbaşı-Ahura Suyu -İrem Bağları-Ataocağı
Güne kahvaltımızla başlayıp otelimizden ayrılarak Iğdır’a doğru yola çıkıyoruz. Bu günkü yürüyüş rotamızda bizleri Aras’ın ülkemizden ayrıldığı yönde yer alan Bulakbaşı-Ahura Suyu-Büyük ve Küçük ağrı dağlarının görkemli manzaraları arkeolojik kalıntılar ve volkanik lav oluşumları eşliğinde adımlamak bekliyor. Bulakbaşı göllerine ulaşıp vaktiyle Ahura Suyu olarak da bilinen alanda biyolojik çeşitliliğin bol olduğu bu sulak alanda ve antik kalıntılar arasında gezintiler yapıcaz. Su kaplumbağaları, tatlı su balıklarını ve şansımız yaver giderse de samurları da göre biliriz. Yürüyüşümüze başlayıp rotamızı lav akıntılarının oluşturduğu kaya oluşumlarını arasından ilerleyip keşfedilen antik kale kalıntıları da görerek Arasın beslediği köylerin seyri eşliğinde aracımızla buluşma noktasına ulaşarak tamamlıyor olacağız. Aracımızla Yenidoğan köyüne geçip Eski Ahura yerleşkesinden kalan tarihi mezar taşlarını bulunduğu alanı ziyaret edip, en güzel Ağrı dağı manzaralarını fotoğraflayacağımız Aralık köyünde molalar yaparak Melekli ilçesine geçiyoruz. Sırada bozkırın ortasında vaha olan İrem bağlarını sonbaharla renkleriyle süslenen hallerini seyredip kayısı bahçelerinde gezintiler var. Ardından Ataocağı Kültür ve Sanat Evi gezilerimizi yapıp akşam yemeğimizi yerel tatlardan oluşacak lezzetlerle alıyoruz. Bu gece Orta Aras Yüzey Araştırmaları Ekibinin çalışmalarını yürütüldüğü eve misafir olup, Havzada bugüne kadar yaptıkları çalışmalar ve keşiflerle ilgili slayt eşliğinde anlatımlar dinliyor olacağız. Bu geceki konaklamamız Iğdır da olacak.
4. Gün: Gökkuşağı Tepeleri -Tuzluca Tuz Mağaraları-Halıkışla-Mren Antik Kenti
Güne erken başlayıp kahvaltımızı alarak Kars’a doğru yola çıkıyoruz. Yol güzergahımızda Iğdır Gökkuşağı tepelerin de fotoğraf molası yapıp, bin yılardın işletilen Tuzluca kaya tuzu mağaraları gezip Kars’a doğru yol almaya devam ediyoruz. Yol güzergahımızda Halıkışla da Arpaçay ile Arasın kucaklaşmasını ve Mren anti kentini uzaklardan fotoğraflayacağımız kısa molalarımız olacak. 11.00 sularında Kars’a ulaşıp uçuş saatlerinize göre sizleri havaalanına bırakarak vedalaşarak Orta Aras Havzası gezimizi tamamlıyor olacağız.